Blog 45 – Lieve oma…(2)

Mijn laatste blog heb ik al een hele tijd geleden geschreven.
Mijn oma was net overleden en begraven.
We namen onze jongste (toen nog 3) mee. Ze nam afscheid bij haar ‘oude oma’, ze was erbij op de begrafenis, maar ze heeft er na die dag geen woord mee over gezegd. En wij ook niet, niet dat er niet over gesproken werd of mocht worden, maar het was nooit een gesprek waar zij aan meedeed, het leek geen thema voor haar te zijn. En dat is prima op die leeftijd.

Totdat ze er gisteren opeens over begint tegenover mijn moeder (haar oma).
‘Oude oma’ was heel erg moe en toen heb ik blaadjes gegooid en nu heb ik nog maar één oma, dat ben jij.
Blijkbaar heeft ze het moment van afscheid nemen en het moment van de begrafenis heel bewust meegemaakt en opgeslagen. Blijkbaar realiseert ze zich ook heel goed dat ‘oude oma’ er echt niet meer is en ze nu nog maar één oma heeft.

Vijf maanden lang is het geen thema voor haar geweest, heeft ze er geen woord over gezegd en nu begint ze er uit het niets over. Het is wonderlijk hoe het werkt bij kleine kinderen en afscheid nemen.

Het tegenovergestelde hebben wij ook meegemaakt toen mijn vader overleed en onze zoon dezelfde leeftijd had. Die heeft zeker twee jaar lang volgehouden om elk gebed voor ‘Opa Leo’ te bidden. Wanneer er gevraagd werd waar hij voor wilde bidden, thuis, op school bij de zondagsschool, steevast: ‘Opa Leo’. De juffen op school en de leiding op de zondagsschool vertelden mij toen hoe bijzonder ze dat vonden.
Tot het van de ene op de andere dag ‘over’ was.

Mensen vragen mij wel eens advies, wat ze hun kinderen moeten vertellen, of ze hun kinderen moeten betrekken. Wij zijn altijd heel open geweest, de kinderen zijn overal bij geweest, hebben een rol gehad. En daarna is het afwachten. Je weet niet wat er in die hoofdjes omgaat. Soms duurt het dus maanden voordat je er iets over hoort. Of zomaar ineens is het geen thema meer.

Als predikant probeer ik de (eventueel) aanwezige (klein)kinderen altijd te betrekken. In kleine rituelen, in kleine gesprekjes. Omdat ik zelf heb ervaren dat ze veel aankunnen, dat ze hun eigen weg door afscheid, verlies en rouw gaan. Hun eigen weg met een lach, herinneringen en troost. Maar ook hun eigen weg met vragen, antwoorden en met God.
En daar kun je je soms alleen maar over verwonderen.